تا اینجای کار، رابطه انسان و محیط زیست پیچیده بوده و تاریخچه آن پر از شرمساری برای انسان است. ما نگهبان خوبی برای این میراث ارزشمند و گرانبها نبوده‌ایم و از آنجایی که حیات خودمان و نسل‌های آینده به آن وابسته است، باید آنچه در توان داریم را برای محیط زیست بگذاریم. بیشتر آسیب‌هایی که ما به محیط زیست وارد کرده‌ایم، ناشی از مصرف نادرست منابع آن است و یکی از بهترین اقدامات برای حفظ محیط زیست این است که آگاهانه مصرف کنیم.
خوشبختانه حفظ این میراث گرانبها و کمک به پایداری آن چندان سخت نیست و در این مقاله بعد از تعریف «محیط زیست چیست؟» به شما می‌گوییم که چگونه با مدیریت مصرف، به حفظ آن کمک کنید.
محیط زیست چیست؟
پیش از پرداختن به راهکارهای مفید برای محیط زیست، شاید این سؤال برایتان پیش آمده باشد که اصولا محیط زیست چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
محیط زیست تمامی چیزهایی است که در اطراف ما قرار دارند. از کوچک‌ترین میکروارگانیسم‌هایی که با چشم دیده نمی‌شوند تا کوه‌ها، اقیانوس‌ها و جنگل‌های عظیم از اجزای محیط زیست محسوب می‌شوند. فضای اطراف ما از اکوسیستم‌های پیچیده‌ای تشکیل شده که در آن‌ها موجودات زنده با محیط یا اجسام غیرزنده در تعامل هستند. این اکوسیستم‌های پیچیده در دسته‌های کلی آب، خاک، هوا، جنگل‌ها و گیاهان و حیوانات قرار می‌گیرند.
برهم خوردن تعادل این اکوسیستم‌ها، به ما که یکی از اجزا و مصرف‌کنندگان اصلی آن‌ها هستیم آسیب‌های جدی می‌زند. همچنین سلامت و روند عادی زندگی ما را مختل می‌کند.
تأثیر انسان بر محیط زیست چیست؟
همان طور که گفتیم، رابطه انسان و محیط زیست پیچیده است و با تعریف امروزی، این رابطه از سمت ما تا حدود زیادی «سمی» به حساب می‌آید. تأثیراتی که تاکنون برای محیط زیست داشته‌ایم، بیشتر منفی بوده و شامل موارد زیر می‌شود:
- تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی با انتشار گازهای گلخانه‌ای
- آلودگی هوا، آب و خاک با فعالیت‌های صنعتی، تولید انبوه خودرو، کشاورزی و دفع ضایعات
- کاهش تنوع زیستی با شکار و تولید غذا
- تخریب زیستگاه‌های طبیعی برای تفریح، سکونت یا فعالیت‌های صنعتی
- کاهش منابع سوخت‌های فسیلی
البته در سالیان اخیر کشورهای زیادی گام‌های خوبی برای بهبود رابطه انسان و محیط زیست برداشته‌اند که از میان این گام‌ها می‌توان به فهرست زیر اشاره کرد:
- حفظ و احیای اکوسیستم‌ها با ایجاد مناطق حفاظت شده و قوانین سخت‌گیرانه
- کاشت درختان و احیای جنگل‌ها
- استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر به جای سوخت‌های فسیلی
- تصفیه پساب و هوای آلوده خروجی از کارخانه‌ها
- ترویج استفاده از خودروهای کم‌مصرف و برقی
- گسترش آموزش و آگاهی دادن در مورد حفظ محیط زیست
- ترویج کشاورزی پایدار، مدیریت منابع، بازیافت و کاهش تولید زباله
- استفاده از مواد ارگانیک
۱۲ راه برای محافظت از محیط زیست
برای بهبود رابطه انسان و محیط زیست و حفظ آن چه کاری از شما ساخته است؟ در ادامه به راهکارهایی اشاره می‌کنیم که می‌توانید همین امروز آن‌ها را استفاده کنید و در جهت حفظ محیط زیست گام بردارید:
۱. برای حفظ محیط زیست کمتر مصرف کنید
کاهش مصرف، ساده‌ترین و از بهترین راهکارهای مفید برای محیط زیست است. با کمک گرفتن از تکنیک «سه R» یعنی کاهش (Reduce)، استفاده مجدد (Reuse) و بازیافت (Recycle) در استفاده از کالاها، می‌توانید میزان ضایعات خود را به نحو چشمگیری کاهش دهید و جلوی فرایندهای تولید مخرب برای ساخت کالای بیشتر را بگیرید.
البته امتناع کردن (Refuse) هم می‌تواند به Rهای بالا اضافه شود و به اندازه آن‌ها مؤثر باشد. با امتناع کردن از گرفتن بروشور و تراکت، گجت‌های غیرضروری، اسباب‌بازی‌های متنوع و سمپل‌هایی که به آن‌ها نیاز ندارید، می‌توانید گام مهمی در جهت کاهش مصرف بردارید. همچنین در هزینه‌های خود هم صرفه‌جویی می‌کنید.
۲. کمپوست کنید
یکی از راهکارهای دیگر که با R شروع می‌شود و پتانسیل اضافه شدن به Rهای بالا را دارد، پوساندن یا Rot است. این راهکار شامل قرار دادن پسماندهای آلی در خاک برای پوسیده شدن به‌صورت طبیعی است که به آن کمپوست کردن هم می‌گویند. با کمپوست کردن، میزان تولید زباله شما کاهش چشمگیری خواهد داشت و رابطه انسان و محیط زیست را هم بهبود می‌بخشید.
۳. به جای یکبار مصرف، از وسایل چند بار مصرف استفاده کنید
متأسفانه استفاده از ظروف یکبار مصرف بعد از همه‌گیری کرونا رواج بیشتری پیدا کرده و این روزها در کنار هر مرکز خرید و رستورانی انبوهی از کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یک بار مصرف (نی، لیوان، بشقاب، قاشق و چنگال) می‌بینیم. این ضایعات بعد از دفع، به محیط زیست آسیب جدی می‌زنند و خاک و آب را آلوده می‌کنند.
با استفاده از وسایل چندبار مصرفِ جایگزین مثل کیسه‌های خرید پارچه‌ای، ماگ شخصی برای قهوه و نوشیدنی و همچنین کاهش مصرف فست‌فود و غذاهای بیرون بر، می‌توانید نقش مهمی در کاهش ضایعات پلاستیکی دفع شده داشته باشید.
۴. وسایل قدیمی را برای استفاده مجدد بازسازی کنید
در فارسی ضرب‌المثلی داریم که می‌گوید: «هر چیز که خوار آید، روزی به کار آید»؛ یعنی این که می‌توانیم چیزی را که پسماند به نظر می‌رسد، جای دیگری به کار ببریم یا به وسیله‌ای دیگر تبدیل کنیم. برخی از پسماندها پتانسیل این را دارند که به جواهرات بدلی، اسباب بازی یا آثار هنری تبدیل شوند و با این کار ضمن بهبود رابطه انسان و محیط زیست، خود و کودکتان را سرگرم می‌کنید.
۵. به‌درستی بازیافت کنید
اگر نتوانستید امتناع کنید، بپوسانید، کاهش دهید یا دوباره استفاده کنید، باید سراغ آخرین R یا همان بازیافت (Recycle) بروید. جداسازی درست زباله‌های تر و خشک را یاد بگیرید و زباله‌های خشک را پیش از دور ریختن از نظر قابلیت استفاده مجدد، دقیق بررسی کنید. جداسازی صحیح، فرایند بازیافت را سرعت می‌بخشد و تولید زباله را کاهش می‌دهد.
همچنین می‌توانید خودتان هم برخی از زباله‌ها مثل باتری و لوازم الکترونیکی را به محل‌هایی که توسط شهرداری تعیین شده، تحویل بدهید تا مستقیما وارد فرایند بازیافت شوند.
۶. برای حفظ محیط زیست دست دوم بخرید
اگر اخبار مربوط به آلودگی‌های زیست‌محیطی را دنبال کرده باشید، احتمالا حقیقتی که در ادامه می‌آید را شنیده‌اید؛ اما ذکر کردن مجدد آن به عنوان هشدار، خالی از لطف نیست. متأسفانه برای تولید یک تی‌شرت ساده، به 700 گالن آب برای آبیاری مزارع پنبه نیاز است.
دفعه بعد که برای خرید وسایل و لباس‌های دست دوم احساس بدی پیدا کردید، به حقیقت بالا و وظیفه خود در بهبود رابطه انسان و محیط زیست فکر کنید. اگر خرید کالاهای دست دوم از فروشگاه‌ها به شما حس خوبی نمی‌دهد، می‌توانید از وسایل استفاده شده و سالم دوستان و آشنایان خود که به آن‌ها اعتماد دارید، استفاده کنید.
۷. از فروشندگان محلی خرید کنید
یکی از مواردی که معمولا در بهینه سازی مصرف از آن غفلت می‌شود، خرید از فروشندگان محلی است. خرید آنلاین راحت است؛ اما بد نیست بدانید که فرایند بسته‌بندی کالاها و سوختی که برای رسیدن آن به شما مصرف می‌شود، همگی برای محیط زیست مضر هستند.
گاهی اوقات بد نیست مایحتاج خود را فروشگاه‌های محلی بخرید یا در رستوران‌هایی که مواد اولیه خود را از مزارع خود تأمین می‌کنند غذا بخورید تا هم به اقتصاد محلی کمک کرده باشید و هم از آسیب به محیط زیست جلوگیری کنید.
۸. برای حفظ محیط زیست از مواد شیمیایی کمتری استفاده کنید
می‌خواهید رابطه انسان و محیط زیست را بهتر کنید و جلوی تخریب بیشتر آن را بگیرید؟ می‌توانید با کاهش مصرف مواد شیمیایی شروع کنید. فرایند استخراج، ترکیب و تولید مواد شیمیایی مورد استفاده در شوینده‌ها، آفت کش‌ها، لوازم‌آرایشی و بهداشتی و غذاها آسیب زیادی به محیط زیست می‌زند و با کاهش مصرف آن‌ها، به بدن خودتان هم خدمت می‌کنید.
مثلا محصولات آرایشی و محصولات بهداشتی گیاهی و طبیعی با پوست شما سازگاری بیشتری دارند و به جای آسیب؛ به بهبود سلامت آن کمک می‌کنند.
۹. پیاده‌روی، دوچرخه سواری و سفرهای اشتراکی انجام دهید
آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) اعلام کرده که یک خودروی سواری عادی نزدیک به 4.6 تن دی اکسید کربن در سال منتشر می‌کند. با توجه به کیفیت خودروها و بنزین تولید داخل، می‌توان حدس زد که وضعیت در کشور خودمان بدتر هم باشد.
برای حفاظت از محیط زیست در این زمینه، می‌توانید برای خرید و جابه‌جایی‌های کوچک در سطح شهر از دوچرخه کمک بگیرید یا مسافتی را پیاده بروید. این کار علاوه بر کاهش آلودگی هوا، به سلامت خودتان هم کمک می‌کند. همچنین با پیاده‌روی می‌توانید فواید طبیعت گردی و حضور در فضای سبز را بیشتر کنید.
اگر هم مجبور به استفاده از خودرو هستید، می‌توانید سراغ وسایل حمل و نقل عمومی یا سفرهای اشتراکی بروید.
۱۰. برای حفظ محیط زیست آب کمتری مصرف کنید
بحران آب نه‌تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نقاط جهان جدی است. صرفه‌جویی در مصرف آب نه‌تنها به مدیریت این بحران کمک می‌کند، بلکه برای محیط زیست و کاهش تولید پساب هم مفید است. با راهکارهای زیر می‌توانید در مصرف آب صرفه‌جویی کنید:
- هنگام مسواک زدن شیر آب را ببندید.
- شیرهای خراب و دارای چکه را تعمیر کنید.
- استفاده از فواره‌های کم‌مصرف، سرشیرهای هواساز و سردوش‌ها و توالت‌های کم‌مصرف، می‌توانید مصرف آب را کاهش دهید.
- آب باران را برای آبیاری گیاهان و باغچه جمع‌آوری کنید.
- دوش گرفتن را کوتاه کنید.
- ماشین ظرفشویی و لباسشویی را فقط زمانی روشن کنید که پر باشند.
۱۱. خرید هوشمندانه انجام دهید
با تنوع کالاها در بازار، قدرت انتخاب ما زیاد شده و گاهی اوقات سردرگم می‌شویم که پول خود را برای کدام کالا خرج کنیم. اگر می‌خواهید پول شما به‌منزله رأی شما برای بهتر کردن رابطه انسان و محیط زیست باشد، آن را برای کالاهایی خرج کنید که تولید آن‌ها آسیب کمتری به محیط زیست زده است. سعی کنید محصولات برندهایی را بخرید که ردپای کربنی کمتری بر جای می‌گذارند و از انرژی‌های تجدید پذیر استفاده می‌کنند.
اگر همه افراد چنین رویکردی را در پیش بگیرند، بیشتر تولیدکنندگان به در پیش گرفتن روش‌های تولید دوستدار محیط زیست متعهد می‌شوند.
۱۲. برای حفظ محیط زیست در مصرف برق صرفه‌جویی کنید
صرفه‌جویی در مصرف برق به معنای صرفه‌جویی در مصرف آب و سوخت‌های فسیلی است. هر کیلووات کاهش مصرف برق، به معنای یک پیروزی بزرگ برای سیاره ما است. در ادامه به راهکارهای صرفه‌جویی در مصرف برق اشاره می‌کنیم:
- به جای لامپ‌های رشته‌ای از لامپ‌های ال ای دی استفاده کنید.
- سیستم‌های گرمایش، سرمایش و تهویه مطبوع خود را بهینه و مرتب سرویس کنید.
- هنگام خرید لوازم‌خانگی، حواستان به رتبه مصرف انرژی آن‌ها باشد.
- اطراف پنجره‌ها و درها را درزگیری کنید تا انرژی الکتریکی کمتری برای سرمایش تلف شود.
- از عایق بودن دیوارها، سقف و کف خانه خود اطمینان حاصل کنید.
- از پنکه سقفی به‌منظور بهبود گردش هوا در تابستان و زمستان استفاده کنید.
نقش انسان در آلودگی محیط زیست چیست؟
با توجه به راهکارهای بالا، احتمالا متوجه شده‌اید که بین انسان و محیط زیست رابطه قدرتمندی وجود دارد و با چند قدم ساده، چقدر می‌توانید به حفظ آن کمک کنید. انسان در سالیان متمادی با کشاورزی، فعالیت‌های صنعتی و تولید انبوه زباله باعث شده تا آب، هوا و خاک آلوده شوند و رفع این آلودگی‌ها، به سال‌های سال کار نیاز دارد. همچنین تخریب طبیعت و شکار گونه‌های کمیاب، به اکوسیستم‌ها آسیب جدی زده است.
محیط زیست و مسئولیت انسان در قبال آن
مسئولیت انسان در قبال محیط زیست را می‌توان در سه زمینه اخلاقی، اجتماعی و عملی تعریف کرد. در حوزه مسئولیت اخلاقی، ما به منظور حفظ محیط زیست برای نسل‌های آینده و دیگران و همچنین همزیستی مسالمت‌آمیز با سایر موجودات، باید اقداماتی را انجام بدهیم.
حوزه مسئولیت اجتماعی بیشتر شامل آموزش راهکارها، آگاهی بخشی و مشارکت اجتماعی در زمینه حفظ محیط زیست می‌شود. همچنین مسئولیت تولیدکنندگان در مورد کاهش ردپای کربنی و استفاده از انرژی‌های پایدار هم در این حوزه قرار می‌گیرد.
حوزه مسئولیت عملی هم شامل کارهایی می‌شود که واقعا توان انجام آن‌ها را داریم. عمل کردن به سه R، مدیریت مصرف، خرید آگاهانه و استفاده از حمل و نقل عمومی، در این حوزه قرار دارند.
راه‌حل الیو برای حفظ محیط زیست چیست؟
در این مطلب ابتدا گفتیم که محیط زیست چیست و بعد به راهکارهای عملی برای حفظ محیط زیست پرداختیم. همچنین به فراز و نشیب‌های رابطه انسان و محیط زیست اشاره کردیم. الیو از ابتدایی‌ترین مراحل تولید، تمرکز خود را بر حفظ محیط زیست گذاشته و ترکیبات گیاهی محصولات الیو از مزارع طبیعت زنده که مختص این کار ساخته شده‌اند، به دست می‌آید. این برند، فرایند تولید خود را بر اساس ایده از مزرعه تا محصول طراحی کرده است.
فهرست زیر، سایر اقدامات مفید الیو برای محیط زیست را نشان می‌دهد:
- تولید محصولات بدون تست حیوانی (cruelty free)
- استفاده از کمپلکس‌های گیاهی و طبیعی به عنوان مواد اولیه
- کاهش مصرف پلاستیک در بسته‌بندی‌ها با طراحی خلاقانه و خاص
مقالات مرتبط
