بعید است کسی را پیدا کنید که دوست نداشته باشد محصولات بدون پارابن مصرف کند. چند سالی می‌شود که این نگهدارنده به تیتر اصلی اخبار مربوط به محصولات آرایشی و بهداشتی تبدیل شده و همه از مضرات آن برای سلامتی و پوست و مو صحبت می‌کنند. افزایش آگاهی عمومی در این زمینه باعث شده که بسیاری از تولیدکنندگان، نگهدارنده Paraben را از محصولات خود حذف کنند و با درج عبارت «بدون پارابن»، تلاش کنند فروش آن‌ها را بالا ببرند.
در این مقاله قصد داریم به شما بگوییم پارابن چیست و بعد در مورد انواع، مضرات و بهترین برندهای تولیدکننده محصولات فاقد پارابن صحبت می‌کنیم.
پارابن چیست؟
پارابن (Paraben) نوعی نگهدارنده است که برای جلوگیری از فساد محصولات آرایشی و بهداشتی و افزایش ماندگاری، به آن‌ها اضافه می‌شود. استفاده از این ترکیب شیمیایی هنوز هم رواج دارد؛ چون قیمت آن در مقایسه با نگهدارنده‌های دیگر پایین است.
این نگهدارنده در اصل شامل گروهی از ترکیبات شیمیایی می‌شود که از اسیدی با نام پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید (PHBA) مشتق به دست می‌آیند. این اسید به صورت طبیعی در باکتری‌ها، سبزیجات و میوه‌ها وجود دارد. مشتقات PHBA در انواع لوازم آرایشی و بهداشتی و همچنین مواد غذایی و دارویی به کار می‌روند و با جلوگیری از رشد باکتری و کپک، از فساد زودهنگام آن‌ها جلوگیری می‌کنند.
با انواع پارابن ها آشنا شوید
همان طور که گفتیم، این نگهدارنده‌ها تنوع زیادی دارند که کاربرد متیل پارابن (متانول) و پروپیل پارابن (پروپانول) از انواع دیگر بیشتر است. هر دوی این مواد خاصیت ضدباکتری و محافظت کننده دارند و به همین دلیل به صورت گسترده در شامپوها استفاده می‌شوند؛ چون آب پای ثابت ترکیبات شامپوهای مختلف است و این محصولات را مستعد رشد و تکثیر باکتری‌ها می‌کند.
کاربرد پروپانول از متانول بیشتر است و به دلیل سمیت و عوارض به مراتب پایین‌تر، در محصولات آرایشی و بهداشتی و غذاها به صورت گسترده استفاده می‌شود. همچنین این ماده برای افزودن طعم و رنگ به مواد غذایی آماده و کنسروی کاربرد دارد. از دیگر انواع پرکاربرد پارابن می‌توانیم به فهرست زیر اشاره کنیم:
- بوتیل پارابن
- ایزوبوتیل پارابن
- اتیل پارابن
بدون پارابن یا فاقد پارابن یعنی چی؟
اصطلاح بدون پارابن یا فاقد پارابن با عنوان پارابن فری هم شناخته می‌شود و همان طور که حدس می‌زنید، به معنای محصولاتی است که از این نگهدارنده در آن‌ها استفاده نشده است. اوج کاربرد این ماده شیمیایی به عنوان نگهدارنده، در دهه 50 میلادی بود.
از ابتدای قرن بیست و یکم، تحقیقات در مورد اثر سوء این ماده روی سلامتی انسان آغاز شد و برخی از تحقیقات معتبر ثابت کردند که این نگهدارنده در بافت‌های بدن ذخیره می‌شود و می‌تواند در ایجاد سرطان در آن بافت‌ها نقش داشته باشد.
پذیرش نتایج این تحقیقات توسط سازمان‌های نظارت بر سلامت غذا و دارو مثل FDA آمریکا باعث شد که استفاده از مشتقات PHBA در این کشور و اروپا ممنوع شود و به همین دلیل شرکت‌های معتبر آرایشی و بهداشتی به تولید محصولات بدون آن روی آوردند.
محصولات حاوی پارابن کدامند؟
نگهدارنده Paraben در بیشتر محصولات آرایشی و بهداشتی، داروها و غذاها وجود دارد؛ اما اگر می‌خواهید با نام این محصولات آشنا شوید و پیش از خرید، وجود پارابن در آن‌ها را بررسی کنید، می‌توانید از فهرست‌های زیر کمک بگیرید.
1- لوازم آرایشی و محصولات بهداشتی
محصولات آرایشی و بهداشتی منبع اصلی این ماده شیمیایی هستند و به همین دلیل در این بخش فقط به تعدادی از محصولات آرایشی و بهداشتی دارای این نگهدارنده اشاره می‌کنیم:
- انواع کرم صورت، دست و بدن
- انواع شامپو سر و شامپو بدن
- نرم کننده ها
- فاندیشن ها
- رژگونه، رژ لب، برق لب و بالم لب
- انواع لوسیون و مرطوب کننده
- کرم های روشن کننده پوست
- ژل اصطلاح
- تمامی محصولات مراقبت از مو
- ضد آفتاب
- لاک
- تونر
- عطر
- پاک کننده های صورت
- محصولات مخصوص کودکان
- دئودورانت ها
2- داروها
این ماده شیمایی به میزان کم (یک درصد) در داروهای مختلف کاربرد دارد. از میان انواع دارای داروهای این نگهدارنده می‌توانیم به قرص‌ها، شیاف‌ها، مسکن‌ها، شوینده های چشم، داروهای ضد آکنه، داروهای تزریقی، کاندوم ها و سایر اقلام ضد بارداری اشاره کنیم.
3- غذاها
این نگهدارنده در انواع غذاهای آماده و کنسروی و همچنین انواع آب نبات، غلات صبحانه، انواع سس، فراورده های لبنی منجمد، سبزیجات فراوری شده و مربا و ترشی صنعتی پیدا می‌شود. البته برخی از خوراکی‌ها مثل بلوبری و جو هم نسخه طبیعی این نگهدارنده را در ساختار خود دارند.
ممنوعیت پارابن در محصولات آرایشی و بهداشتی
سازمان‌های بزرگ نظارت بر تولید غذا و دارو مثل FDA آمریکا، نتایج تحقیقات مرتبط با مضرات این نگهدارنده را خیلی راحت نپذیرفتند. بعد از کشمکش‌های فراوان، سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 2007 این ماده را مشکوک اعلام کرد و در سال 2012 تولید و فروش محصولات دارای آن در اتحادیه اروپا هم ممنوع شد.
علت ممنوعیت پارابن در ضد آفتاب
ضدآفتاب یکی از محصولات بهداشتی است که باید ساعت‌های طولانی در برابر شرایط محیطی سخت مثل دمای بالا، اشعه ماورای بنفش و ... دوام بیاورد و از طرف دیگر عملکرد متناسب با pH پوست هم داشته باشد. به همین دلیل به این محصول معمولا پارابن اضافه می‌شود.
این در حالی است که این نگهدارنده می‌تواند به لایه‌های زیرین پوست نفوذ کرده و به آن‌ها آسیب بزند. همچنین امکان دارد به جریان خون نفوذ کنند و با برهم زدن تعادل هورمون‌های بدن، مشکلات مختلفی مثل حساسیت، سرطان و ... را ایجاد کنند.
دلیل ممنوعیت کرم های فاقد پارابن یا بدون پارابن
کرم های مرطوب کننده و آبرسان از پرکاربردترین انواع کرم محسوب می‌شوند. وجود ترکیباتی مثل آب و روغن های طبیعی در این کرم‌ها، آن‌ها را مستعد آلودگی‌های میکروبی و باکتریایی می‌کند و به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان در کرم‌های خود از پارابن استفاده می‌کند که ارزان‌تر است و هزینه تولید کرم را پایین می‌آورد.
استفاده از این نگهدارنده در کرم‌ها، منجر به بروز حساسیت، تضعیف عملکرد سیستم ایمنی، برهم خوردن تعادل هورمون‌ها در بدن، ناباروری و ... می‌شود.
برندهایی مثل الیو با علم به مشکلات بالا، تمامی محصولات خود از جمله کرم های مرطوب کننده خود را فاقد پارابن تولید می‌کنند تا این محصولات بدون آسیب به بدن مصرف کننده، حداکثر فایده را برای او داشته باشد. انواع کرم دست و صورت گیاهی الیو، با ترکیبات طبیعی تولید می‌شوند و به دلیل داشتن بافت سبک، سریعا جذب پوست می‌شوند.
دلیل ممنوعیت پارابن در شامپو چیست؟
همان طور که گفتیم، شامپوها به دلیل داشتن آب در ترکیبات خود، مستعد نفوذ باکتری‌ها و میکروب‌ها هستند و بدون نگهدارنده، در مدت زمان کمی فاسد می‌شوند.
به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان از افزودنی‌هایی مثل متیل پارابن به منظور جلوگیری از این مشکلات استفاده می‌کنند. در حالی که افزودنی Paraben با نفوذ به سر می‌تواند کارکرد مغز را مختل کند و منجر به آسیب‌های پوست و مو شود.
شامپو بدون پارابن چیست؟
شامپوها از اولین محصولاتی بودند که به دلیل تماس با یکی از مهم‌ترین اعضای بدن، استفاده از این نگهدارنده در آن‌ها ممنوع شد و فروشگاه‌هایی که شامپوهای فاقد این نگهدارنده را عرضه می‌کردند، در مورد آن‌ها دست به تبلیغات گسترده زدند. به همین دلیل است که سؤال «شامپو بدون پارابن چیست» ذهن بیشتر خریداران محصولات آرایشی و بهداشتی را مشغول کرده است.
الیو در تولید شامپوهای خود هم از این نگهدارنده استفاده نمی‌کند تا پوست و موی شما دچار حساسیت نشوند. انواع شامپو بدون پارابن الیو نیز با ترکیبات گیاهی و طبیعی و متناسب با انواع مو و مشکلات آن مثل ریزش و ... تولید شده‌اند.
مضرات و عوارض پارابن چیست؟
این نگهدارنده می‌تواند عوارض مختلفی داشته باشد که بسیاری از آن‌ها توسط تحقیقات علمی ثابت شده است. در ادامه به تعدادی از این عوارض اشاره می‌کنیم:
- بلوغ زودرس در دختران
- افزایش هورمون استروژن در بدن که منجر به سرطان سینه در خانم‌ها و رشد سینه در آقایان می‌شود
- افزایش سرعت رشد و تکثیر سلول‌های پوستی که منجر به سرطان پوست می‌شود
- تضعیف سیستم ایمنی بدن
- اختلال در عملکرد مغز
- حساسیت و آلرژی پوستی
- مشکلات باروری
- اختلالات هورمونی
- افزایش وزن ناخواسته
آیا پارابن سرطان زاست؟
یکی از نخستین تحقیقات علمی مربوط به مضرات این نگهدارنده، مربوط به ارتباط آن با بروز سرطان سینه در خانم‌ها بود. البته سایر نتایج چند تحقیق علمی دیگر هم نشان داده است که این نگهدارنده در بافت‌های سینه مبتلایان به این سرطان وجود دارد و دئودورانت‌ها و مام‌های حاوی این نگهدارنده می‌توانند این عارضه را ایجاد کنند.
همچنین برخی از انواع این نگهدارنده طی تماس طولانی مدت با پوست، منجر به تکثیر و رشد دوبرابری سلول‌های پوستی می‌شوند و می‌توانند از عوامل اصلی سرطان پوست باشند.
آیا پارابن ها برای محیط زیست مضر هستند؟
این ماده نگهدارنده به صورت هیدرولیز نشده از طریق ادرار انسان دفع می‌شود. ورود فاضلاب‌های انسانی و ضایعات کارخانه‌های تولیدکننده محصولات آرایشی و بهداشتی به آب‌های آزاد طی سالیان متمادی، باعث شده که این ماده در محیط زیست هم منتشر شود.
برخی از تحقیقات علمی نشان داده‌اند که این نگهدارنده در بدن پستانداران دریایی هم پیدا شده و ممکن است منجر به مرگ آن‌ها و برهم خوردن تعادل اکوسیستم‌ها شود.
عوارض پارابن برای پوست ؛ آیا پارابن ها برای پوست مضر هستند؟
میزان ضرر این نگهدارنده برای پوست به نوع، میزان حلالیت و طیف اثر ضدمیکروبی آن بستگی دارد. افزایش طول زنجیره مشتقات این نگهدارنده، میزان حلالیت آن در آب را کاهش و در مقابل حلالیت آن در روغن و چربی را افزایش می‌دهد.
افزایش میزان حلالیت در چربی باعث می‌شود که این ماده راحت‌تر از بافت اپیدرم پوست عبور کند و به بافت‌های زیرین و جریان خون برسد. آن‌هایی که پوست حساسی دارند، باید در مصرف محصولات حاوی این نگهدارنده احتیاط کنند.
مزایای محصولات فاقد پارابن چیست؟
حساسیت پوستی و داشتن اثر مخرب برای مو، از مهم‌ترین عوارض محصولات دارای این نگهدارنده است. در مقابل، محصولات فاقد Paraben برای پوست و مو حساسیت ایجاد نمی‌کنند و ریسک ایجاد سایر مضرات پارابن مثل سرطان، بلوغ زودرس، تضعیف سیستم ایمنی، افزایش وزن، ناباروری و افزایش قند خون توسط آن‌ها کمتر است.
بهترین برندهای بدون پارابن
اگر تا اینجای مقاله را خوانده باشید، احتمالا در مورد مضرات این نگهدارنده نگران شده‌اید و به فکر استفاده از محصولاتی هستید که بدون Paraben تولید شوند. الیو یکی از معتبرترین و باکیفیت‌ترین برندهای ایرانی است که تمامی محصولات خود را بدون این ماده و سایر نگهدارنده‌های مضر برای پوست و مو تولید می‌کند.
شعار این برند «برگرفته از طبیعت» است و از آنجایی که محصولات طبیعی در عین نداشتن عوارض، فواید زیادی دارند، در تولید محصولات الیو هم همین سیاست اجرا شده است.
الیو به غیر از کرم مرطوب کننده و شامپو، طیف وسیعی از محصولات بهداشتی گیاهی را تولید می‌کند که از میان آن‌ها می‌توانیم به ژل شستشوی صورت، نرم کننده مو، ماسک مو، شامپو بدن و مام دئودورانت اشاره کنیم.
جایگزین پارابن چیست؟
تاکنون جایگزین‌های متعددی برای این نگهدارنده معرفی شده که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. حقیقت این است که در حال حاضر و با سطح فعلی پیشرفت تکنولوژی، امکان تولید محصولات آرایشی و بهداشتی بدون نگهدارنده وجود ندارد و وجود نگهدارنده‌ها برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از فساد این لوازم ضروری است.
برخی از مطالعات علمی نشان داده‌اند که استفاده از فنوکسی اتانول و الکل در مقادیر ناچیز می‌توانند جایگزین مناسبی برای مشتقات PHBA باشند. به همین دلیل بهتر است دنبال محصولاتی باشید که این نگهدارنده‌ها به میزان کم در ترکیبات آن‌ها وجود دارد.
محصولات بهداشتی گیاهی بدون پارابن الیو
در این مقاله به شما گفتیم که پارابن چیست و چه انواع و مضراتی دارد. همچنین به مزایای محصولات بدون این نگهدارنده و معرفی برندهای تولید کننده این محصولات پرداختیم. اگر مضرات نگهدارنده Paraben شما را نگران کرده و دنبال برندی می‌گردید که محصولات آن فاقد پارابن و باکیفیت باشند، توصیه می‌کنیم از محصولات گیاهی الیو استفاده کنید.
سیاست اصلی این برند، ارائه محصولات باکیفیت و بدون عوارض جانبی به مصرف کننده و حفظ محیط زیست است. برای رسیدن به این هدف، الیو به غیر از تولید محصولات بدون پارابن، مواد اولیه مورد نیازش را از مزارع اختصاصی خود برداشت می‌کند و محصولات خود را روی حیوانات تست نمی‌کند.
مقالات مرتبط
