رزماری یکی از گیاهان دارویی پرخاصیت است که این روزها زیاد در مورد آن می‌شنویم. پس از سال‌ها کاربرد در طب سنتی، علم پزشکی به تازگی برخی از خواص رزماری را تأیید کرده و در حال حاضر، شاهد استفاده از فواید رزماری در محصولات آرایشی و بهداشتی هستیم. در این مقاله قرار است با تمامی خواص گیاه و عصاره رزماری برای بدن، پوست و مو آشنا شوید.
البته مصرف بیش از حد این گیاه هم مثل هر داروی گیاهی دیگری مضراتی دارد؛ به همین دلیل در این مقاله به مضرات رزماری هم می‌پردازیم.
گیاه رزماری چیست؟
رزماری گیاهی همیشه سبز و معطر است که بیشتر در مناطق مدیترانه‌ای می‌روید. این گیاه به دلیل شکل ظاهری و عطر و بویی که دارد، در دسته نعناعیان قرار دارد. عطر و بوی رزماری شبیه به برگ های کاج است و قرن‌ها است که از آن در رایحه درمانی و مبارزه با انواع و اقسام بیماری های مختلف استفاده می‌شود.
تحقیقات پزشکی به تازگی فواید رزماری برای سلامت بدن، پوست و مو را تأیید کرده‌اند و به همین دلیل است که شاهد استفاده گسترده از آن در محصولات آرایشی و بهداشتی هستیم. به جز این کاربردها، از رزماری به عنوان گیاه تزیینی در باغ‌ها و محوطه‌سازی هم استفاده می‌شود؛ چون کشت آسان و مقاومت بالایی دارد و می‌تواند تا چند متر رشد کند.
نام دیگر رزماری چیست؟
رزماری در انگلیسی (Rosemary) با نام علمی Salvia Rosmarinus شناخته می‌شود؛ اما در طب سنتی ایرانی به آن رومارَن، رز مریم و اکلیل کوهی هم گفته می‌شود.
آیا رزماری همان ترخون است؟
اگر گیاه رزماری را از نزدیک ببینید، احتمال دارد به خاطر شباهت زیاد آن با سبزی ترخون تصور کنید که رزماری همان ترخون است. هر 2 گیاه رزماری و ترخون، برگ‌‌های سوزنی دارند؛ اما برگ های ترخون پهن‌تر، کشیده‌تر و به رنگ سبز روشن است.
از طرف دیگر رزماری برگ های تیره رنگ و باریکی دارد و طعم آن به مراتب از ترخون تند و تیزتر است.
فواید و خواص رزماری خشک شده چیست؟
رزماری در انواع و اقسام مختلفی در بازار موجود است که از میان آن‌ها می‌توان به عصاره رزماری، رزماری تازه، قطره رزماری، روغن رزماری و رزماری خشک شده اشاره کرد. مثل بسیاری از سبزیجات خشک شده، ماندگاری رزماری خشک شده از نوع تازه آن بیشتر است.
خشک کردن باعث می‌شود که برخی از خواص رزماری از بین برود؛ اما نوع خشک شده آن همچنان برای تقویت حافظه، بهبود گردش خون، مقابله با استرس و اضطراب، درمان سردرد و تقویت سیستم ایمنی بدن و ... مفید است.
طریقه مصرف رزماری چگونه است؟
برای بهره بردن از فواید رزماری برای سلامتی، می‌توانید این گیاه را به صورت تازه یا خشک شده از عطاری‌ها تهیه کنید و به عنوان چاشنی غذا به کار ببرید. این گیاه برای طعم دادن به انواع گوشت عالی است و اضافه کردن آن به غذاهای سنتی، فرنگی و فست فودی طعم آن‌ها را متحول می‌کند. همچنین عطر و بوی غذا هم با رزماری عوض می‌شود.
گیاه رزماری در محوطه بیمارستان‌ها و پارک‌ها هم کاشته می‌شود؛ چون عطر و بوی فضا را تغییر می‌دهد و آلودگی‌های محیطی را جذب می‌کند. به همین دلیل، پیش از کندن رزماری در پارک بهتر است حواستان به این نکته باشد. رزماری‌های موجود در پارک‌ها خواص کمتری دارند.
البته می‌توانید عصاره و روغن رزماری را هم از عطاری‌ها بخرید و آن را به صورت تکی یا در ترکیب با عصاره گیاهانی مثل اسطوخودوس، به عنوان ماسک صورت و مو استفاده کنید. این گیاه برای قطع ریزش مو، رشد موها، رفع التهابات پوستی و جلوگیری از پیر شدن پوست مفید است.
یکی از آسان ترین راه های مصرف رزماری، دم کردن آن است که در بخش بعدی طرز تهیه دمنوش رزماری را توضیح می‌دهیم.
خواص دمنوش رزماری چیست؟
دم کردن رزماری منجر به آزادسازی عصاره این گیاه می‌شود و به همین دلیل دمنوش رزماری فواید زیادی دارد. در ادامه با مهم‌ترین خواص دمنوش رزماری آشنا می‌شوید:
- افزایش ادرار که منجر به دفع مایعات اضافی، سموم و کاهش وزن می‌شود.
- مبارزه با خستگی ذهنی و استرس
- بهبود حافظه
- درمان التهاب، درد و ورم در معده، تاندون‌ها و مفاصل
- بهبود گردش خون و مبارزه با تشکیل لخته های خونی
- مبارزه با انواع سرطان به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی
طرز تهیه دمنوش رزماری
برای تهیه دمنوش رزماری کافی است به هر 250 میلی گرم آب جوش، 5 گرم برگ تازه رزماری اضافه کنید. بعد از اضافه کردن رزماری، بگذارید دمنوش شما بین 5 تا 10 دقیقه دم بکشد و بعد آن را صاف و میل کنید.
بهترین زمان خوردن دمنوش رزماری
بهترین زمان مصرف دمنوش رزماری قبل از صبحانه (ناشتا) و قبل از خواب است؛ چون مصرف آن به صورت ناشتا، منجر به جذب حداکثری خواص آن می‌شود و مصرف آن قبل از خواب هم فرصت کافی را به دستگاه گوارش می‌دهد تا از خواص آن استفاده کند.
رزماری برای چی خوبه؟
خواص رزماری برای سلامتی بی‌شمار است و مواردی که در فهرست زیر می‌بینید، تنها بخشی از این خواص را نشان می‌دهد. با این حال به دلیل قدرتمند بودن این گیاه و تأثیرات زیاد آن روی بدن، پیش از مصرف هر کدام از اشکال رزماری بهتر است با پزشک مشورت کنید. مصرف این گیاه ممکن است با برخی از داروها تداخل داشته باشد و در صورت ابتلا به بیماری، امکان دارد وضعیت شما را بدتر کند.
در ادامه با مهم‌ترین فواید رزماری آشنا می‌شوید.
خواص رزماری در غذا
همان طور که گفتیم، رزماری بیشتر به صورت ادویه و طعم دهنده در غذا استفاده می‌شود. علاوه بر تغییر طعم و بوی غذا، استفاده از ادویه رزماری منجر به بهبود سیستم ایمنی، بهبود هضم غذا و لاغری، کاهش التهابات داخلی بدن، مبارزه با عوامل بیماری زا (قارچ‌ها و باکتری‌ها)، درخشندگی و جوانی پوست و تقویت موها می‌شود. با این حال علم پزشکی معتقد است که مصرف هر ماده‌ای به صورت خوراکی، کمترین میزان جذب را دارد.
خواص رزماری برای پوست
رزماری یکی از گیاهان پرکاربرد در داروها و محصولات ضد جوش است و از عصاره رزماری برای درمان انواع و اقسام جوش استفاده می‌شود. همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی این گیاه التهابات و جای جوش را از بین می‌برد و خواص ضد چین و چروک نیز دارد. مصرف دمنوش رزماری رادیکال‌های آزاد (مؤثرترین عامل در پیری پوست) را نابود می‌کند.
فواید رزماری برای صورت
خواص رزماری برای صورت را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد. مهم‌ترین خاصیت این گیاه برای صورت، مبارزه با آثار پیری و چین و چروک است.
پماد و عصاره گیاه رزماری چین و چروک‌ها را به مرور محو می‌کند و اثرات مخرب اشعه ماورای بنفش خورشید را از بین می‌برد. همچنین اگر از آکنه رنج می‌برید، رزماری می‌تواند در درمان جوش‌ها و جای آن‌ها به شما کمک کند.
این گیاه فرایند کلاژن سازی پوست را تقویت می‌کند و با کمک به ساخت سلول های تازه، پوست شما را شفاف‌تر می‌کند. علاوه بر این با مصرف رزماری می‌توانید ابروهای خود را پرپشت‌تر کنید.
خواص رزماری برای مو
رزماری کاربرد زیادی در ماسک‌ها و محصولات مراقبت از مو دارد؛ چون ضد التهاب و افزایش دهنده گردش خون در سر است و در درجه اول جلوی ریزش مو را می‌گیرد. خواص رزماری برای مو مشابه مصرف ماینوکسیدیل (مشهورترین داروی ریزش موی مردانه) است و می‌تواند با برخی از بیماری‌های شایع مو مثل انواع آلوپسی مبارزه کند. همچنین این گیاه می‌تواند موها را ضخیم‌تر و رشد آن‌ها را بیشتر کند.
خواص رزماری برای مردان
آقایان باید در مصرف رزماری کمی احتیاط کنند؛ چون ممکن است منجر به کاهش میل جنسی آن‌ها شود. گیاه رزماری می‌تواند برای کاهش قند خون، کاهش ریزش مو، کنترل فشار خون و بهبود حافظه آقایان مفید باشد؛ اما بهتر است که با احتیاط و به میزان متعادل مصرف شود.
رزماری برای تقویت پروستات و کاهش التهاب آن نیز مفید است.
فواید و خواص رزماری برای زنان
به جز بهبود وضعیت پوست و مو، کاهش دردهای قاعدگی و تنظیم چرخه‌های آن مهم‌ترین خاصیت رزماری برای خانم‌ها است. همچنین این گیاه با برخی از سرطان های رایج خانم‌ها مثل سرطان پستان و گردن رحم مبارزه می‌کند و عفونت مثانه و رحم را از بین می‌برد.
فواید رزماری برای رحم
رزماری فواید زیادی برای دستگاه تناسلی زنانه و عملکرد جنسی خانم‌ها دارد. عصاره این گیاه استروژن اضافی را از بدن خارج می‌کند و با این کار ریسک ابتلا به ناباروری و برخی از انواع سرطان را کاهش می‌دهد. کاهش گرفتگی عضلانی و خون ریزی شدید در دوران قاعدگی یکی دیگر از بهترین خواص رزماری برای خانم ها محسوب می‌شود.
خواص رزماری برای باردار شدن
در مورد تأثیر بر بارداری، خانم‌ها هم باید مثل آقایان در مصرف آن احتیاط کنند؛ چون مصرف بیش از حد آن می‌تواند شانس بارداری را کاهش دهد. البته مصرف آن در انتهای دوران بارداری بدون مشکل است و می‌تواند ماهیچه های رحم را تقویت و بدن را برای زایمان آماده کند. همچنین مصرف رزماری نوسانات خلقی دوران بارداری را درمان می‌کند.
فواید رزماری برای ریه
عصاره این گیاه خاصیت خلط آور دارد و در صورت استنشاق آن، گرفتگی و احتقان ریه ناشی از سرماخوردگی، آلرژی و سرماخوردگی برطرف می‌شود. همچنین خواص ضد عفونی کننده آن عفونت‌های دستگاه تنفسی و ریه را از بین می‌برد. فواید رزماری برای آسم ویژه است و خاصیت ضد اسپاسم آن در درمان آسم برونش مفید خواهد بود.
استفاده از بخور عصاره رزماری منجر به تصفیه هوای خانه و پیشگیری از بیماری‌های تنفسی می‌شود.
خواص رزماری برای کبد
رزماری دارای موادی با نام فتوکمیکال است که این مواد عملکرد کبد شما را تنظیم می‌کنند. همان طور که گفتیم، این گیاه خاصیت ادرار آور هم دارد و این خاصیت سموم کبد را خارج می‌کند. علاوه بر این، رزمارینیک اسید موجود در رزماری برای درمان برخی از بیماری های کبد مفید است.
فواید و خواص رزماری در لاغری
به جز خاصیت مدر بودن و کاهش وزن بدن با دفع مایعات اضافه، رزماری می‌تواند سوخت و ساز بدن را افزایش دهد و به همین دلیل برای لاغری هم فواید زیادی دارد. برای تأثیر بیشتر، می‌توانید دمنوش رزماری را چند بار در روز بنوشید تا پنی فنول‌های موجود در آن چربی‌های موجود در بدن شما را بسوزانند. مصرف آن از قبل از غذا نیز منجر به کاهش اشتها می‌شود.
خواص رزماری برای یبوست
این خاصیت رزماری با خاصیت قبلی کاملا در ارتباط است و طبیعتا گیاهی که سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد، برای بهبود وضعیت اجابت مزاج هم مفید است. به جز درمان یبوست و سوءهاضمه، از دیگر خواص رزماری برای دستگاه گوارش می‌توان به تسکین برخی از اختلالات گوارشی مثل گاز، نفخ و اسپاسم معده اشاره کرد.
خواص رزماری برای سرماخوردگی
رزماری کاهش‌دهنده التهابات ریه است و با دفع خلط به بهبود سرماخوردگی و بیماری های تنفسی کمک می‌کند. بخور عصاره این گیاه می‌تواند گرفتگی بینی و سینه را برطرف کند و گلودرد را تسکین دهد.
فواید و خواص روغن رزماری برای درد مفاصل
رزماری یکی از پرکاربردترین گیاهان در پمادهای مخصوص درد مفاصل است؛ چون التهاب و خشکی آن‌ها را از بین می‌برد. آرتریت شایع‌ترین بیماری مفاصل در جهان است و محققان دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا ثابت کرده‌اند که روغن رزماری گردش خون را بهبود می‌بخشد و از این طریق گرفتگی‌ها و دردهای ناشی از آرتریت را از بین می‌برد.
خواص روغن رزماری برای دور چشم
دور چشم یکی از نخستین نقاط بدن است که علائم پیری را بروز می‌دهد و چروک های پنجه کلاغی دور چشم از اولین چروک‌هایی هستند که در صورت هر کسی پدیدار می‌شوند.
استفاده از روغن رزماری بروز این چروک‌ها را به تأخیر می‌اندازد و در درازمدت می‌تواند آن‌ها را برطرف کند. همچنین با رادیکال‌های آزاد ایجاد کننده این چروک‌ها مبارزه می‌کند.
روغن رزماری برای مژه
استفاده مداوم از روغن رزماری راهی آسان برای داشتن مژه‌هایی پرپشت است. این روغن رشد فولیکول‌های مو را تقویت می‌کند و باعث می‌شود که مژه‌های شما سریع‌تر و ضخیم‌تر رشد کنند. برای جلوگیری از ورود روغن به داخل چشم‌ها، می‌توانید آن را با استفاده از گوش پاک کن یا پنبه استفاده کنید.
فواید و خواص رزماری در طب سنتی
طبع گرم و خشک این گیاه یکی از مهم‌ترین خواص رزماری در طب سنتی است و می‌توان از آن برای متعادل کردن مزاج سرد استفاده کرد. در طب سنتی از گیاه رزماری بیشتر برای کاهش درد و از بین بردن میکروب و باکتری استفاده می‌شود و آن را برای کاهش استرس و درمان بی خوابی نیز به کار می‌برند.
مضرات رزماری چیست؟
خواص رزماری بی‌شمار است؛ اما زیاد بودن آن‌ها به این معنی نیست که می‌توانید رزماری را بی‌رویه مصرف کنید. فهرست زیر مهم‌ترین مضرات رزماری را نشان می‌دهد که در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند گریبان گیر شما شود:
- کاهش باروری در خانم‌ها و آقایان
- احتمال بروز حساسیت و خارش پوستی
- احتمال افزایش قند خون
- احتمال بروز تشنج در دوزهای بالا
- حساسیت به آفتاب
چگونه عصاره رزماری را بگیریم؟
عصاره رزماری بیشتر برای بهبود سلامت پوست و مو کاربرد دارد. برای تهیه رزماری می‌توانید برگ های له شده آن را با سرکه سیب مخلوط و بعد از 2 تا 4 هفته استفاده کنید. تهیه دمنوش رزماری با غلظت بالا هم یکی دیگر از راه‌های تهیه عصاره رزماری است.
تهیه روغن رزماری به کمی صبوری و زمان نیاز دارد و برای درست کردن آن باید برگ های رزماری را له کنید و عصاره آن را پس از مخلوط کردن با روغن نارگیل به مدت 4 هفته در ظرف دربسته و در جای خنک و تاریک نگهداری کنید.
خرید عصاره رزماری چگونه ممکن است؟
به جای خرید عصاره رزماری، می‌توانید گیاه تازه آن را بچینید و هزینه نکنید. البته همان طور که گفتیم، چیدن رزماری در محیط عمومی و پارک شما را به خواص مورد نظر نمی‌رساند؛ چون این گیاه تمامی آلودگی‌های محیط را به خود جذب می‌کند. برای استفاده حداکثری از خواص رزماری، می‌توانید عصاره آن را از عطاری‌ها تهیه کنید.
خواص عصاره رزماری در شامپو بنفش الیو
الیو برندی ایرانی است که تمامی محصولات بهداشتی خود را با استفاده از عصاره های طبیعی و گیاهی (مثل عصاره رزماری) تولید می‌کند. تمامی محصولات این برند فاقد پارابن و افزودنی‌های شیمیایی مضر هستند و به همین دلیل پوست و موی شما را تغذیه و تقویت می‌کنند.
شامپو بنفش الیو یکی از محصولات این برند است که برای افزایش خواص رزماری، به همراه عصاره اسطوخودوس و کمپلکس طبیعی پروهیر (پروتئین هیدرولیزشده) تولید می‌شود. با استفاده از این شامپو، از تمامی فواید رزماری مثل کاهش ریزش مو و تقویت ساقه‌های آن بهره‌مند می‌شوید.
مقالات مرتبط
